سبک زندگی ایرانی اسلامی الگوی تمدن غنی اصالت

چکیده مقاله :

 زمینه و هدف : سبک زندگی سالم اسلامی ایرانی ، سبکی از زندگی سالم است که در عین توجه به قواعد حاکم بر حوزه سلامت اجتماعی ، خانواده ، سلامت روان با بهره گیری از اعتقادات نشات گرفته از ارزش ها و مبانی اسلامی و متناسب با فرهنگ اصیل ایرانی و اسلامی می تواند در جایگاه ارزشمند نیل به تحقق موارد مذکور قرار بگیرد نکته حائز اهمیت این است که سبک زندگی را نباید منحصرا مجموعه ای از شیوه های متنوع حیات اعم از کار ، تحصیل ، خوراک ، پوشاک و معاشرت دانسته ، اینها در جای خود بسیار مهمند و باید مورد توجه باشند اما لایه های رویین و ظاهری سبک زندگی هستند که متاثر از فهم ما از زندگی هدف انسان و جهان است.

سبک زندگی غربی در دوران معاصر در تلاش است جهان بینی طاغوتی را با محوریت مادی گرایی ، هویت زدایی، شهوت مداری از انسان و مقابله با معنویت در ناخودآگاه افراد نهادینه کند.

برهمین مبنا می توان گفت سبک زندگی آیینه نگرش ها و گرایش های پنهان جوامع است.

خصوصا نگرش مبنایی به دو الگوی مطرح ، یعنی سبک زندگی اسلامی و سبک زندگی غربی است که جا دارد که کارگروه های تحقیقی در تمام زمینه های زندگی چه بحث روانشناسی و خانواده و چه بحث هایی مانند خوراک ، پوشاک ، مسکن صورت بگیرد و دست به دست هم داده به معنای حقیقی کلمه سبک زندگی ها را اسلامی کنیم. (جابرآقایی ، شهریور 1400، چاپ قلم المقدسه)

مقدمه :

درک ضرورت یک پدیده مقدم بر شناخت آن است همچنین تصویر و شناخت یک پدیده مبهم به تدریج در اذهان صورت میگردد. باید توجه ویژه به این نکته داشت که مبارزه حق و باطل ، ایمان و کفر عمری به درازای تاریخ دارد که در هیچ نقطه از جغرافیای مکانی و زمان

ویژگی های مورد نظر خودشکوفایی ، کنار آمدن ، با استرس و داشتن دید واقع بینانه نسبت به جهان ، فقدان احساس گناه و دارا بودن عزت نفس مناسب ، استقلال ، موفقیت در کار و عشق و سرگرمی های لذت بخش است بنابراین از دید وی کسی که دارای بهداشت روان است دارای ویژگی های مورد نظر او می باشد.

1

پیشینه تحقیق :

مطالعه کارآزمایی پژوهشی  توصیفی از نوع  قبل و بعداز مداخلات رفتاری شناختی شامل روش های تجسمی ، آموزشی و آرامبخش عضلانی است

بطورکلی اختلالات روانی وعوامل بحران ساز ایجاد کننده آسیب زا و اختلالات pTSD ناشی از سایر انواع تروما ( ضربه روحی و روانی ) قبل از حادثه یا افراد سایکوتیک عقب مانده ذهنی و یا متصل به ناتوانی شدید جسمی که تحمل حضور در گروه را نداشتند.

اختلال روانی کودکان اختلالات اضطرابی و به دنبال آن اختلالات رفتاری و خلقی و مصرف مواد هستند. بیشتر اختلالات روانی بزرگسالی از کودکی و نوجوانی آغاز می شوند و سه مورد از ده علت اصلی مشکلات خانوادگی و اجتماعی در افراد بین 15 تا 44 سال انواع اختلالات روانی هستند.

مفهوم شناسی و تعریف سبک زندگی :

الف) مفهوم سبک زندگی :

مفهوم سبک زندگی بویژه در چند دهه اخیر توجه بسیاری از متفکران رشته های مختلف علمی چون روانشناسی ، جامعه شناسی ، مطالعات فرهنگی و … را به خود جلب کرده است . از نظر احیا گران این مباحث در عصر حاضر در ایران سبک زندگی کردن ، رفتار اجتماعی ، شیوه زیستن ، عبارت اجزای یکدیگر است سخن گفتن از سبک زندگی در واقع بررسی کردن سبک زیستن و سیره و روش حاکم بر زندگی انسان است . سبک زندگی و یا به تعبیر دیگر (اسلوب حیات و زندگی ) می تواند به علایق ، نظرها ، رفتارها ، ارزش ها ، و باورهای دینی و جهت گیری رفتاری یک فرد ، گروه یا فرهنگ اشاره کند.

اولین بار آلفرد آدلر ( سبک زندگی ) را در شکل جدید در روانشناسی در سال 1929م ابداع کرد.

( مهدوی کنی ، انتشارات تهران ، 1394)

2

یافته های علمی :

مراحل و روش های مداخله روانی در بحران و آسیب های اجتماعی

بر اساس تحقیقات انجام شده هرچقدر ارائه خدمات درمانی و روانی برای آسیب دیگان بیشتر و در زمان معین فوریتی انجام گردد . میزان و شدت آسیب زایی عاطفی و روانی کمتر است بطور کلی چهار مرحله کلی در این راستا شناسایی شده این مراحل به همراه روش های مداخله در آن ها بشرح زیر می باشد

الف ) تسکین :

در این مرحله شدت بحران ، شرایط حمایت ، امکانات و فرصت های تغییر ، انواع روش های درمانی و احتمال خظرات ممکن برای مراجع بررسی و ارزیابی می شود : در این مرحله روش های مشاوره و روان درمانی متمرکز بر فنون تسکین است . تماس جسمانی ، انبساط عضلانی و تنفس عمیق ، تنفس مجدد و دراز کشیدن نیز از روش های رایج و بکار گیری فنون تسکین است . این روش ها موجب آرمیدگی و کاهش فعالیت سیستم عصبی سمپاتیک و افزایش فعالیت پاراسمپاتیک و بدنبال آن کاهش علائم نفس نفس زدن ، ضربان قلب ، فشارخون ، تعریق ، تغییر الگوی امواج مغزی و کاهش هراس می شود . در استفاده از فنون تسکین باید دقت شود و بکارگیری آن مطابق سن ، جنس ، و ارزش های فرهنگی جوامع باشد.

ب) حمایت :

در این مرحله باید با توجه به شرایط و امکانات موجود درباره کمک های لازم تصمیم گیری شود همچنین باید منابع موجود از قبیل : دوستان ، حمایت اجتماعی و توانمندی های خود مراجع بررسی و تقویت شود فنون مورد استفاده در این مرحله فنون حمایتی است . بکارگیری روش های خودشفا دهندگی روحانی ، کمک به طی شدن فرایند سوگ و ماتم ، حمایت غیر مستقیم ، ایجاد امید و اطمینان موجب می شود تا افراد دچار ببحران تخلیه هیجانی شوند ، احساس امنیت نمایند . قوت قلب بگیرند ، از احساس تنهایی خارج شوند ، فشار های روانی را تحمل نمایند تعادل روانی بدست آورند ، روحیه شان افزایش یابد ، نیرو های روانی و جسمانی شان فعال شوند و نسبت به توانایی خود در گذر از بحران مطمئن شوند . لازم است حمایت ها غیر مستقیم باشد و باید مراقب بود که به مراجع امید واهی داده نشود . چنانچه این مرحله به خوبی عمل شود ، بحران و استرس در فرد مهار شده و تحت کنترل در می آید .

3

ج) جهت دهی :

این مرحله مبادرت به عمل است عمده اهداف این مرحله رها سازی هیجانی ، تسکین ، فعال سازی و ارتقاء مهارت   های سازگاری است. افراد بحران زده با مبادرت به عمل قدم در راه رفع حالت بحران و حصول مجدد تعادل بر می دارند. در اینجا درمان گر باید مهارت های سازگاری مراجع را برانگیزد . افراد دچار اختلال در ادراک شده و احساس کنند که در بن بست قرار دارند و راهی جز روش های غیر منطقی نیست بنابراین در این محله روش درمان کمک به افزایش راهحل های غیر منطقی می باشد . آموزش روش های سازگاری و روابط اجتماعی و کمک به مراجع برای اشتغال و ادامه تحصیل و تدوین برنامه روزانه زندگی و شروع مجدد آن ها در این مرحله صورت می گیرد .

در این مرحله اهداف زندگی مراجعین ، اهداف جدید ترسیم و شیوه های نیل به آن ها تعیین می شود . در این مرحله هدف درمان ، به حرکت درآوردن نیروی بالقوه بحران برای رشد و پویایی مراجع است .این مرحله شروع جهت گیری جدید در زندگی است ارزش بحران وقتی آشکار می شود که شخص آماده رسیدن به مراحل بالاتر خود شکوفایی و تعادل باشد . این آماده سازی با استفاده از روش های امید وارسازی ، شناخت و اعتقاد  به تحمل رنج و اعتقاد و پیوند ارتباط با خالق و سرنوشت و بالاخره پیدا کردن یک معنا برای ادامه حیات امکان پذیر می شود روش های قابل استفاده در این مرحله به روش های نوسازی و رشد معروف اند. فنون مرکزیت دادن ، تحلیل توانمدی ، بمباران نقاط قوت ، مرور از فنون دیگری همچون فنون مواجهه ، آگاهی حسی ، گشتالت درمانی ، معنا درمانی ، تعلیم ارتباط ، هنرهای خلاق ، افزایش تجارب ، موجب رها سازی توانمندی ها و قابلیت های فرد ، تسهیل خودآگاهی ، افزایش خودشناسی و جهت گیری جدید مذهبی و معنوی می شود.

افراد مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه ( ترماتیک) را تجربه می کنند حدود یک سوم بزرگسالان را شامل می شود الزاما همه فراد دچار اختلال پس از سانحه نمی شوند . با توجه به وجود علائم اجتنابی حادثه تروما فرد دچار علائمی نظیر اجتناب از صحبت یا فکر کردن ، اجتناب از پیوندها خاطرات و احساسات ، گسست یا فاصله گرفتن از افرادی که احساس صمیمی بودن داشتند. تاثیرات متعدد خلقی بشامل باور ها و احساسات منفی ، بی انگیزه شدن نسبت به فعالیت ها و ناتوانی در احساس عواطف مثبت ، هوشیاری و آگاهی بیش از حد ، مشکل تمرکز ، بی خوابی و بی قراری و پرخاشگری را شامل می شود برخی از علائم جسمانی که همراه با اختلال استرس پس از سانحه رخ می دهد به این دلیل است که بدن ما در تلاش برای پردازش نادرست تروماست .

آدرنالین و هیپو کامپ                                                                                                               4

آدرنالین هورمونی است که بدن ما هنگامی که تحت فشار روانی ( استرس ) هستیم تولید می کند که بدن خود را برای فعالیت هایی که نیاز به انرژی زیاد دارند آماده کنیم مانند دویدن یا دعوا با کسی . هنگامی که فشار روانی (استرس ) از بین می رود سطح آدرنالین باید به حالت عادی خود بازگردد.

هیپوکامپ قسمتی ازمغز برای پردازش حافظه که خاطرات را پردازش می کند مقادیر زیاد هورمون آدرنالین می تواند از کارکرد مناسب آن جلوگیری کند .

شایع ترین مشکلات و اختلالات روانی ناشی از دوران کودکی و حوادث  شامل افسردگی ، اضطراب ، وسواس ، اختلالات خواب ، اختلالات رفتاری و پرخاشگری.

( کاویانی ،  محمد ، انتشارات پژوهشگاه اندیشه ، 1392)

راهکارهای ارائه نوین مداخلات تخصصی در برابر آسیب های اجتماعی

• مشاوره مددکاری و روانشناسی بالینی ، روان پزشکی ، روان پرستاری تحت عنوان روانشناسی بحران
• ایجاد مراکز حل بران برای ارائه خدمات روانی در بحران ها
• مداخلات فوری و چند جانبه گروهی از یاوران متخصص ( بهتر است در صورت امکان تمامی افراد بحران زده و افراد دچار آسیب روانی حداقل به مدت 48 ساعت از محل آسیب به مراکز انتقال و در آنجا نگهداری شوند
• تهیه بانک اطلاعاتی افراد بحران زده شهرستانی از سوی مراکز و ارائه راهکارهای نوین تخصصی در بعد از بحران و کمک به توانمند سازی فردی گسترده .

تغییرات سبک زندگی بخش مهمی از درمان های بیماری های اعصاب و روان تشکیل می دهد .

فعالیت های ورزشی منظم و بدنی می توانند به بهبود حالت روحی و کاهش استرس کمک کنند.

روان درمانی نقش بسیار مهمی در بهبود حالت روحی و رفتاری افراد با بیمارهای اعصاب و روان ایفا  می کند.

مشاوره روان شناختی و تحلیل رفتاری با هدف تغییر الگوی رفتاری ناپسند و تقویت مهارت های زندگی فردی انجام می شود.

( محمدی ، عبدالله ، انتشارات پژوهشگاه اندیشه ، 1400)

5

نتیجه گیری

نتیجه اتخاذ سبک دینی اسلامی

از آنجا که مهم ترین نکته در اجرای سبک زندگی ، بندگی خدا و تلاش برای فرمانبری و اطاعت از ذات اقدس الهی در عرصه های مختلف جریان حیات است . آثاری که برای فرمانبری خدا در آموزه های دینی بیان شده ، نتایج رویکرد به سبک زندگی دینی خواهند بود . از زیباترین ثمراتی که براطاعت خدا مرتبط می شود عمران و آبادانی قلب و دل است.

با نظر و توجه به منویات رهبر انقلاب سالیانی است که رهبر حکیم و فرزانه انقلاب با دور اندیشی و نگاه راهبردی خویش موضوع سبک زندگی را به گفتمانی در فضای عمومی جامعه و به دیده محافل علمی و فرهنگی تبدیل نموده اند . مسئله سبک زندگی تا بدان اندازه اهمیت دارد که میتواند جنبه نرم افزاری تمدن اسلامی باشد. لذا مقام معظم رهبری در بیانیه گام دوم انقلاب هم به مسئله سبک زندگی ، اشاره کردند.

احیاء فرهنگ و تمدن و سنت سبک زندگی ایرانی اسلامی که لزوم اجرای برنامه های در راستای احیاء و ارزش گذاری ارزش های دینی و اسلامی ، سبک زندگی ایرانی اسلامی متناسب با تمدن و فرهنگ را دربر داشته باشد.

به قلم : فرشته احمدی